Ouder worden hoort bij het leven en iedereen beleeft het op z’n eigen manier. Het gaat niet alleen om lichamelijke veranderingen, maar verandert ook jouw gemoedstoestand en sociale leven (er komt dus veel bij kijken). Hierdoor is ouder worden een ingewikkeld en veelzijdig proces dat iedereen raakt. In onze maatschappij verandert de manier waarop we ouderdom zien, wat meebrengt dat we met deze periode anders omgaan en er anders over denken.
De veranderende kijk op ouderdom
We denken tegenwoordig niet meer dat pensioen een duidelijke grens is naar oud. Steeds meer zien we ouder worden als een geleidelijke ontwikkeling. Benoît Schneider, emeritus hoogleraar aan de Universiteit van Lorraine en erevoorzitter van de Franse Federatie van Psychologen en Psychologie, zegt dat het onmogelijk is om met zekerheid te bepalen wanneer je “oud” bent. Volgens hem is ouder worden “een voortschrijdend proces, een pad waar uiteindelijk het gevoel van oud zijn ontstaat” (dus niet alleen gebaseerd op je kalenderleeftijd, maar ook op je persoonlijke ervaringen).
De Haute Autorité de Santé (een vooraanstaande organisatie op het gebied van gezondheid) legt uit dat kwetsbaarheid, meer dan je burgerlijke leeftijd, aangeeft wie extra geriatrische zorg nodig heeft (met andere woorden: wie extra hulp verdient). Zo wordt duidelijk dat ouderdom niet per se samenvalt met een specifieke leeftijd, maar met hoe je functioneert en wat je verdient.
Bederven uw aardbeien snel? Deze veelvoorkomende fout is vaak de oorzaak
Leeftijd en kwetsbaarheid
Bij mensen tussen de 50 en 75 jaar begint de kans op kwetsbaarheden te groeien. Hoewel de meeste mensen in deze leeftijd over het algemeen nog gezond zijn, komen vanaf 50 jaar de eerste risico’s naar voren. Volgens de Haute Autorité de Santé is 75 jaar de grens waarbij gezondheid vaak blijvend achteruitgaat, zodat er meer of minder zichtbare kwetsbaarheden optreden en het sociale leven afneemt.
Er worden verschillende termen gebruikt afhankelijk van de situatie. Zo spreekt men op de arbeidsmarkt vanaf 55 jaar vaak van “senior”, in de medische wereld pas vanaf 70 jaar; men zegt “oudere” vanaf 75 jaar, en de term “derde leeftijd” wordt vaak gebruikt voor mensen tussen de 75 en 85 jaar. Voor wie ouder is dan 85 jaar, spreekt men van “hoge leeftijd.”
Hoe je ouder worden beleeft
Iedereen ervaart ouder worden op een unieke manier. Factoren als een moeilijke psychologische periode, ziekte of het vroeg verlies van dierbaren kunnen ervoor zorgen dat je sneller ouder voelt. Vooral wanneer je ingrijpende of vervelende gebeurtenissen meemaakt, kan dat het gevoel van oud worden versnellen.
Ook de verschillende fases in je leven spelen een belangrijke rol (denk bijvoorbeeld aan de overgang naar pensioen of de komst van kleinkinderen). De manier waarop jij deze overgangen beleeft, kan bepalen hoe je de nieuwe levensfase ervaart.
Benoît Schneider verwoordt het mooi: “Oud genoeg zijn geeft je de ruimte om jezelf te ontdekken en te beleven wie je werkelijk wilt zijn.” Dit biedt je de mogelijkheid om keuzes te maken over hoe je je tijd besteedt, zoals op reis gaan of genieten van de tijd met je kleinkinderen.
Ouderdom blijft een onderwerp dat dicht bij persoonlijke ervaringen en maatschappelijke normen ligt. Naarmate onze samenleving verandert, verandert ook onze kijk op ouder worden. Het gesprek over dit onderwerp helpt ons beter te begrijpen hoe we samen kunnen omgaan met de veranderende realiteit van het ouder worden.
